Thema > Wijn
Voor onze jaartelling werd al wijn gemaakt in het Donaubekken. De Romeinen die dit gebied Pannonia noemden, vonden er alle voorwaarden om goede wijnen te maken om hun bacchanalen mee te bevloeien. Na de Tweede Wereldoorlog en de communistische periode die er op volgde is de wijnindustrie er voornamelijk op gericht geweest om goedkope wijnen te leveren. Nu maakt Hongarije weer furore met zowel haar oude traditionele als met haar nieuwe wijnen. De passie voor wijn en de vakkennis van Hongaren zijn niet verdwenen.
Hongarije produceert een zeer grote verscheidenheid aan wijnen. Dit is te danken aan de vele verschillende druivenrassen, met een gezamenlijke oppervlakte van ongeveer 130.000 hectare, en aan de al even talrijke grondsoorten. Ongeveer 65-75 procent van de wijnen is wit, de rest – naast een beetje rosé – is rood.
De belangrijkste witte druivenrassen zijn de olasz (= welschriesling), furmint, hárslevelü en kéknyelü. De meest aangeplante blauwe druif is de kadarka (dat is dezelfde druif die in Bulgarije ‘gamza’ wordt genoemd), gevolgd door de kékfrankos (= blaufränkisch).
Vooral de afgelopen jaren zijn er onder invloed van buitenlandse wijnbedrijven die in Hongarije investeren veel populaire Franse druivenrassen, zoals merlot, cabernet-sauvignon en dergelijke aangeplant. De wijnwetgeving is grotendeels aan die van de EU aangepast.
Kwalitatief staan de wijnen op een hoog tot zeer hoog niveau.
Hongaarse wijn etiketten taal
- Bor Wijn
- Száraz bor Droge wijn
- Félszáraz bor Half-droge wijn
- Félédes bor Half-zoete wijn
- Edes bor Zoete wijn
- Asztali bor Tafelwijn
- Tájbor Landwijn
- Minöségi bor Különleges Kwaliteitswijn
- Védett erdetü bor Wijn met gecontroleerde herkomst
- Eredetvédelem bor Wijn met gecontroleerde herkomstbenaming
Op 22 plaatsen wordt in Hongarije wijnbouw bedreven. Na Duitsland, Frankrijk, Portugal en Spanje is Hongarije het vijfde wijnland van Europa. Hongarije telt ruim twintig individuele herkomstgebieden die wettelijk als zodanig erkend zijn en waarvan ongeveer de helft van meer dan lokale betekenis is. In de namen van wijnen komt achter de plaatsnaam de uitgang -i. Wijn uit bijvoorbeeld Villany wordt dus Villanyi.
1. Csongrád: ‘De vurige Csongrádi Kadarka’
Grootte: 2330 hectare. Klimaat: droog, veel zon.
Dit wijngebied ligt in één van de warmste en de zonnigste streken van Hongarije. De rode en de Siller wijn zijn het beroemdst . De witte wijnen hebben een laag zuurgehalte en ze zijn geurig en smaakvol. De rode wijnen hebben een uitstekende smaak. Druiven die hier voorkomen zijn: Kadarka, Kékfrankos, Zweigelt en Olaszrizling.
2. Hajós-Baja: ‘De vurige wijnen uit kelders’
Grootte: 1710 hectares, Klimaat: Droog, veel zon. Dorpen:
In dit wijngebied overheerst een typische barokke volksarchitectuur. Er zijn vroeger grote kelders gebouwd. De witte wijnen zijn smaakvol en geurig en de rode wijnen hebben net zo’n goede kwaliteit als de wijnen uit de beste wijngebieden. Druiven die hier voorkomen zijn: Kékfrankos, Cabernet frank, Cabernet sauvignon en Kadarka.
3. Kunság: ‘De schat van het gouden zand’
Grootte: 28930 hectares. Klimaat: Hete, zonnige zomers en droge winters.
Dit is een van de grootste wijngebieden van Hongarije. Ondanks de filoxera besmetting is de waarde van dit gebied intact gebleven, hij is zelfs toegenomen. De wijn die op de zanderige ondergrond groeit is een wijn voor door-de-weeks. Het is niet voor hoogtijdagen nog voor grote feesten, maar een prima wijn voor tussendoor. De zuren van de wijnen die hier groeien zijn milder dan van de wijnen uit rotsbodem en dat komt aardig uit voor de gemiddelde Nederlandse smaak.
4. Ászár-Neszmély: ‘De parel van de blauwe Donau’
Dit gebied strekt zich uit over de heuvels die tussen de Donau en het Dunántúli-gebergte liggen. In de tweede helft van de 19e eeuw werden hier de beroemde wijngaarden en de wijnkelder van de Esterházy Csákvári Uradalom ( het hof van de baron Esterházy ) opgericht De wijnen hebben een relatief hoog zuurgehalte en ze zijn rijk van geur en smaak, Zeer fris, intens fruitig en bijzonder aangenaam. Lekker met gans, eend of vis. Drinktemperatuur: 10-12°C.Druiven die hier voorkomen zijn: Olaszrizling, Tramini, Chardonnay en Irsai Olivér.
5. Badacsony: ‘De vurige wijnen van de slapende vulkaan
Badacsony is een wijnbouwgebied aan de noordzijde van het Balatonmeer. Hier komen enkele van de mooiste Hongaarse wijnen vandaan. Ze zijn overwegend wit en hebben meestal een rijk en vol karakter. Uit het Balaton gebied komen witte kéknyelü (Blauwstengel) en Szürkebarát (Grijze Monnik)-wijnen, de wijncentra zijn: Badácsony, Balatonfüred en Csopak.
Het klimaat wordt milder gemaakt door het meer, en de bodems van de wijngaarden zijn van vulkanische oorsprong. De zuidelijke berghellingen van Badacsony strekken zich uit tot aan het Balatonmeer. De wijnen uit Badacsony zijn vurig, zwaar, smaakvol en zuur. In de goede wijnjaren hebben deze wijnen een natuurlijk hoog suikergehalte.
Men heeft vele druivenvariëteiten aangeplant zoals de welschriesling, de grauer mönch of szürkebarát (pinot gris), de gewürztraminer, riesling, sauvignon blanc, muscat ottonel, Olaszrizling, Szürkebarát en Kéknyelü.
6. Balatonfüred-Csopak: ‘De vurige wijnen van de rode grond’
Ér is al sinds de Romeinse periode een bloeiende wijncultuur aan de noordelijke oever van het Balatonmeer te vinden. Het gebied beschikt over buitengewoon goede ecologische eigenschappen. De bekendste druivensoort is de Olaszrizling. Het schiereiland Tihany is beroemd geworden om zijn rode wijnen. Deze wijnen zijn geurig, hebben een goed zuurgehalte en zijn zwaar. De smaak van de witte wijnen lijkt op de smaak van amandel en reseda. Druiven die hier voorkomen zijn: Olaszrizling, Riszlingzilváni, Tramini, Chardonnay, Cabernet sauvignon en merlot.
7. Balatonmellék: ‘De wijnen uit het vurige Keteldal’
Dankzij de buitengewoon goede ecologische eigenschappen van het KáliKeteldal, dat ooit door de Pannonzee bedekt was, en de vulkanische bergen worden hier lekkere wijnen gemaakt. De wijnen hebben een hoog zuurgehalte en een aangenaam bouquet. Ze zijn meestal zwaar maar elegant. Druiven die hier voorkomen zijn: Olaszrizling, Riszlingzilváni, Chardonnay, en Zöldveltelini.
8. Etyek-Boeda: ‘Wijn en Champagne’
Centrum van de wijnhandel is Budafok, een zuidelijk voorstadje van Budapest waar onder de grond in voormalige steengroeven meer dan 100 km aan wijnkelders ligt. De industriële wijnproduktie is hier eind vorige eeuw tot ontwikkeling gekomen. Uit deze streek komen de Hongaarse champagnes, w.o. de bruisende Törley. Aan het einde van de 19e eeuw liet de bekende familie Törley hier druiven planten, zodat er Champagne kon worden gemaakt. De geringe regenval, de zonnige plateaus en de bodem van klei zijn gunstig voor de wijnteelt. Door de hoge zuren combineren de wijnen van Etyek het best met vettige gerechten van bijvoorbeeld varkensvlees. Drinktemperatuur: 8-12°C. Druiven die hier voorkomen zijn: Olaszrizling, Chardonnay, Sauvignon blanc en Királyeányka.
9. Mór: ‘De geheimen van de kapucijner kelders’
In het Vertes bergland wordt debröi hárslevelü geproduceerd (Met de stad Mór als centrum). Uit het Vertes-gebergte komt de dieprode kékfrankos-wijn (Sopron is het centrum). Dit wordt gemaakt van de kékfrankos druif. Een andere benaming is Zweigelt (Oostenrijk)of Lemberger (Duitsland).
Ezerjó is de populairste wijnsoort aan de zuidwestelijke berghellingen van het Vértes-gebergte. De wijnen die in dit gebied gemaakt worden zijn vurig en rijk aan zuur, geur en smaak.
De beroemde wijngaarden waar men o.a. de lokale ezerjó, chardonnay, riesling en sauvignon blanc heeft aangeplant. Het gebied brengt wijnen voort van wisselende kwaliteit.
De wijnen komen het best tot hun recht aan tafel, bij stevige kost, het liefst met varkensvlees, gans of konijn. Drinktemperatuur: 14-16°C.
Druiven die hier voorkomen zijn: Ezerjó, Leányka en Tramini.
10. Pannonhalma-Sokoróalja: ‘De wijnen van de Benedictijnse abdij’
Sinds het stichten van de Hongaarse staat wordt er op de St. Martinberg wijn gemaakt. De uitstekende witte wijnen zijn rijk aan geur en smaak. Ze zijn zwaar en hebben een apart karakter. Deze wijnen combineren goed met gebraden varkensvlees, kalfsvlees of gevogelte. Drinktemperatuur: 10-12°C. Druiven die hier voorkomen zijn: Olaszrizling, Rajnai, Rizling en Tramini.
11. Somló: ‘De vurige Somlai wijnen voor tijdens de huwelijksnacht
‘Het Somló-wijngebied is het kleinste wijngebied in Hongarije. Het blikt wel terug op een lange geschiedenis. Wijnen die hier vandaan komen zijn vurig, hebben een hard karakter en een hoog zuur en alcoholgehalte. Dank zij de lange gistingsperiode krijgen ze een lekkere geur en een goede smaak. Druiven die hier voorkomen zijn: Hárslevelü, Furmint, Olaszrizling en Juhfark. Een uitgebeid artikel over wijnen uit Somlo vindt u hier.
12. Sopron: ‘De wijnen van de Poncichter trouw’
Dit is één van de oudste wijngebieden van Hongarije. Van dit alpengebied zijn vooral de rode wijnen populair en beroemd geworden. De rode wijnen zijn een beetje zuur en zwaar, terwijl de witte fris zijn. Prima wijnen voor geroosterd (wild) vlees, stoofschotels (pörkölt) en ovenschotels. Drinktemperatuur: 14-16°C. Druiven die hier voorkomen zijn: Kékfrankos, Zweigelt, Cabernet frank, Zöldveltelini en Sauvignon blanc.
13. Zuid-Balaton: ‘De wijnen van hoop & geloof
Na de filoxera besmetting werd ten zuiden van het Balatonmeer een bloeiende wijncultuur opgericht. Er is een brede keuze aan kwaliteitswijnen die volledig aan de moderne eisen voldoen. Ze zijn lekker, elegant en rijk aan geur en smaak. . Druiven die hier voorkomen zijn: Olaszrizling, Chardonnay, Királyleányka, Rajnai, Rizling, Muscat ottonel, Kékfrankos en Cabernet sauvignon.
14. Mecsekalja: ‘Het land van de kruidige wijnen’
Op de heuvels van dit gebied worden goede witte en blauwe druivensoorten verbouwd. Er heerst een mediterraan klimaat. Vroeger werd hier uitstekende Kadarka gemaakt. Tegenwoordig komen er echter meer vurige, kruidige witte wijnen vandaan. Ze zijn over het algemeen een beetje zacht en rijk aan geur en smaak. Druiven die hier voorkomen zijn: Olaszrizling, Chardonnay en Cirfandli.
Uit de omgeving van Kalocsa komt “kardarka” een lichtrode wijn. Het Mecsek bergebied in het zuiden levert de dessertwijnen “rizling” en “furmint”; “villányi burgundi” is een rode wijn, ook van zuidelijke herkomst. Droge wijn wordt met “sarasz”, halfdroge met “félsarasz” en zoete met “feher” aangegeven.
15. Szekszárd: ‘De wijnen van Schubert en Liszt’
In dit mediterrane gebied worden buitengewone lekkere rode wijnen gemaakt. De wijnen hebben een mooie kleur zijn vurig en fluweelachtig. De Szekszárder Stierenbloed is de beste kwaliteitswijn uit dit gebied. Vroeger werd hier vooral Kadarka geproduceerd maar tegenwoordig zijn de Kékfrankos, de Cabernet franc, de Cabernet sauvignon en de Merlot sterk in opkomst.
16. Villány-Siklós: ‘De mediterrane , vurige wijnen van de duivel’
In de wijnregio van Villány-Siklós, in het zuiden van Hongarije, ligt de één van de meest bezochte Hongaarse wijnroutes. De wijnroute, die loopt van Palkonya tot Máriagyúd, is de oudste wijnroute van Hongarije. Langs de route zijn tal van oude wijnkelders geopend voor publiek, kunnen diverse traditionele werktuigen en hulpmiddelen worden bekeken en bestaat de mogelijkheid om de vele verschillende wijnsoorten te proeven. Ieder jaar worden er meer wijnkelders opengesteld voor het publiek. Daarnaast worden er ook verschillende evenementen georganiseerd om het de bezoekers optimaal naar de zin te maken.
De wijnstreek van Villány-Siklós is het enige gebied in heel Hongarije waar meer rode wijn dan witte wijn wordt geproduceerd. Het aangename klimaat met een voelbare warme luchtstroom afkomstig van de Middellandse Zee is bijna submediterraan te noemen. Het gebied rond Villány leent zich dan ook met name voor het telen van rode druivensoorten, terwijl het gebied rond Siklós gekenmerkt wordt door de productie van witte wijnen. Het mediterrane klimaat zorgt voor buitengewoon goede omstandigheden om lekkere Bordeaux-rode, zware wijnen te kunnen maken. De wijnen worden in houten vaten gegist waardoor ze rijk zijn aan smaak en geur. De Villány Burgundy is niet van de pinot noir maar van blaufränkisch-druiven gemaakt. Ook maakt men wijnen van de cabernet franc en cabernet sauvignon.
In de buurt van Siklós worden witte wijnen gemaakt van goede kwaliteit. Ze hebben een natuurlijk hoog suikergehalte. Druiven die hier voorkomen zijn: Olaszrizling, Kékoportó, Cabernet sauvignon, Cabernet franc en Hárslevelü.
17. Bükkalja: ‘De gouden schat van de oude kelders’
De berghellingen van het Bükk-gebergte en de enorme keldersystemen worden al sinds de middeleeuwen voor de wijnbouw gebruikt. De witte wijnen hebben een uniek karakter en een aangename smaak, geur en zuurgehalte. De rode wijnen zijn buitengewoon lekker.
Dit wijnbouw gebied in Hongarije grenst aan het gebied Eger. De meeste wijnen uit dit gebied worden hier ook geconsumeerd en zijn dus sporadisch in Nederland en Belgie te koop. Druiven die hier voorkomen zijn: Olaszrizling, Leányka, Cserszegi füszeres en Kékfrankos.
18. Eger: ‘Het land van het stierenbloed’
Dit gebied heeft een rijk middeleeuws verleden. De wijnen hebben een mooie kleur en prima zuurgehalte. De wijnen worden jarenlang in houten vaten in de kelders gegist waardoor ze een beetje zurig worden en rijk van smaak De witte wijnen hebben een harmonische smaak en een lekkere geur.
Hoe de rode wijn uit de omgeving van Eger, een wijnbouwgebied in Noord-Hongarije, aan zijn naam “egri bikavér” (stierenbloed) komt kunt u lezen bij de stadsbeschrijving van Eger. Het is geen wijn die door haar alcoholpercentage krachtiger smaakt, het is integendeel een milde wijn met een vanilleachtige smaak. De beste egri bikavér zijn vol, krachtig en vurig van karakter. Veel exportversies vallen de laatste jaren tegen. Ze zijn vrij dun, licht, zurig en soms wat scherp van karakter. Eens waren ze mooi vol en rijk. De kadarka vormde de basis van stierenbloed, maar men heeft deze druif steeds meer vervangen door de kékfrankos (blaufränkisch) die een minder volle en krachtige, maar lichtere en zuriger wijn levert in Eger. Deze wijn is in Nederland en België veelvuldig verkrijgbaar. Open de wijn bij voorkeur een uur voor het drinken. Drink de betere Egri Bikavér bij (wild) vleesgerechten, gevogelte in licht pikante saus, (wild) stoofschotels of ovengerechten. Drinktemperatuur: 16-18°C afhankelijk van de kwaliteit, hoe beter hoe hoger de temperatuur.
De witte wijnen van Eger zijn soms interessant, met name als ze gemaakt zijn van de leányka, chardonnay en welschriesling. Men maakt er tegenwoordig ook wijnen van de cabernet sauvignon en merlot. Een mooie bekende witte wijn uit deze streek is “egri léanyka” (Meisje uit Eger).
De helft van alle geëxporteerde wijn uit Hongarije komt uit de buurt van Eger, al naar de wens van het exportland wordt de wijn aangepast of versneden.
Druiven die hier voorkomen zijn: Olaszrizling, Leányka, Kékfrankos, Kékoportó en Cabernet sauvignon.
19. Mátraalja: ‘Wijnen afkomstig van een eiland in de Pannonzee’
Op de zuidelijke berghelling van het Mátra-gebergte wordt al sinds de vroege middeleeuwen wijn bouw bedreven. Het wijngebied beschikt over buitengewoon goede eigenschappen. Het brengt dan ook Kruidige, harmonische en zware witte wijnen voort. Prima wijnen voor bij gevogelte en zelfs bij lamsvlees. Drinktemperatuur: 8-12°C.
Druiven die hier voorkomen zijn: Olaszrizling, Hárslevelü, Chardonnay en Muscat ottonal.
20. Tokaj-Hegyalja: ‘Wijn der koningen, koning der wijnen’
In heel Hongarije wordt wijn gemaakt, maar slechts één soort is echt wereldberoemd: de Tokajer, genoemd naar het dorpje Tokaj aan de voet van de gelijknamige berg. De Tokajer rijpt in een 28 gemeenten omvattende streek, gelegen in het Noordoostelijke Hongaarse grensgebied Tokaj-Hegyalja.
De wijnoogst begint traditioneel op 28 oktober en loopt door tot in december. In Tokaj-Hegyalja vindt men in alle gemeenten wijnkelders die in bergen zijn ingegraven. Een bijna zwarte aanslag van schimmel op de muren zorgt voor een apart microklimaat dat bijdraagt tot de ontwikkeling van de Tokajer. Het rijpingsproces verloopt uiterst langzaam. Voor de volledige rijping heeft de Tokajerwijn 6 à 8 jaar nodig.
Tokaj-Hegyaljais al vanaf de 16e eeuw beroemd vanwege de Aszú-wijnen. Koningen, pausen en edelen schonken deze wijn graag en veelvuldig. De Furmint en de Hárslevelü wijnen zijn vurig, zwaar en rijk aan smaak en geur. De Tokaj-wijnen zijn wereld beroemd om de buitengewoon lekkere smaak. Druiven die hier voorkomen zijn: Furmint, Hárslevelü, Muscat lunel en Oremus.
‘Wijn der koningen, koning der wijnen.’ Zo refereerde de Franse koning Lodewijk de XIVe aan Tokaj. Deze wijn werd de meest geliefde drank aan de verschillende Europese hoven. Tokajer “furmint” is een droge wijn, “szamorodni” is halfzoet en sherry achtig (is goed gekoeld ook als aperiteif te drinken). “Aczi” of “aszu” is een stroperige, zoete wijn: een dessertwijn gemaakt van overrijpe druiven, die men heeft laten verdrogen waardoor een geconcentreerd sap wordt verkregen. Naar gelang de zoetheid wordt de wijn gewaardeerd met 1 t/m5 punten. De Tokaj wordt op een speciale wijze bereid.
Het ontstaan van de Tokajer gaat terug tot in de 17de eeuw, toen een grootgrondbezitster de wijnoogst verschoof naar een later tijdstip. Daardoor begonnen de druiven uit te drogen en te verschrompelen, het verschijnsel botrytis cinerea (edele rotting). Het suikergehalte van de druiven nam toe en hun zuurgehalte nam af. De uit deze verschrompelde druiven geperste wijn vond zijn weg naar verschillende vorstenhuizen waaronder die van Louis XIV. In een omgeving waar warmte en nevel aanwezig zijn kan de schimmel Botrytis cinerea zich ontwikkelen. Nabij rivieren en meren, maar ook na regen, zal zich sneller nevel vormen. De waterdruppels in de lucht slaan neer op de koude druiven en dit zorgt ervoor dat de rijpe druiven vochtig worden. Zodra de zon door de nevel heen begint te prikken en de temperatuur begint te stijgen wordt het ideale milieu gecreëerd voor de schimmel Botrytis cinerea. Deze schimmel kan veel schade aan de wijnstok aanrichten, maar met druiven welke deze schimmel op de schil hebben kunnen merkwaardigerwijs ook de mooiste wijnen worden gemaakt. Door de schimmel zal het velletje van de druif poreus worden en vocht uit de druif verdampen. Hierdoor verschrompelt de druif en neemt het aandeel suiker en extract (droge stof) in het sap toe. Deze druiven worden Edelfaul genoemd. Wijn die van deze druiven wordt gemaakt noemt men edelzoet. Bekende edelzoete wijnen komen uit de Pfalz, Mosel, Rheingau of Sauternes (Bordeaux); ze worden in Hongarije Tokaj genoemd en komen ook voor in Oostenrijk, Californië en Australië. Een uitgebreid artikel over Tokajer wijn vindt u hier.
21. Zala: ‘Het gebied van de gastvrije kelders’
Op de zuidelijke berghelling van het heuvelland van Zala wordt al eeuwenlang wijn verbouwd. Er zijn veel verschillende wijnen die overeenkomsten hebben op het gebied van een hoog zuurgehalte en lekkere geuren. Zij bieden een bijzondere belevenis voor w(f)ijnproevers. Druiven die hier voorkomen zijn: Olaszrizling, Rizlingszilváni en Cserszegi füszeres.
22. Tolna: ‘Vreugde voor de wijnproevers’
Er worden hier -door reductie- lekkere kwaliteitswijnen gemaakt. Ze hebben een fruitig en frisse smaak, en zijn licht van karakter. Druiven die hier voorkomen zijn: Olaszrizling, Chardonnay, Tramini, Zöldveltelini, Olaszrizling en Sauvignon blanc.