Tiszaújváros is een plaats en gemeente in het Hongaarse comitaat Borsod-Abaúj-Zemplén. Tiszaújváros telt 16.510 inwoners.

Tiszaújváros ligt op het kruispunt van belangrijke transportassen. De stad ligt in de directe omgeving van de snelweg M3 die in de richting van de West-Oost-Europese as loopt. Dankzij het ontwikkelde snelwegnetwerk zijn Boedapest, Debrecen, Miskolc en Nyíregyháza gemakkelijk bereikbaar vanuit Tiszaújváros. Snelweg nummer 35, die Miskolc en Debrecen met elkaar verbindt loopt door de nederzetting.
Voor de stad aan de oevers van de Tisza biedt de rivier veel economische en toeristische mogelijkheden.

Geschiedenis in een notendop

Waar de Sajó in de Tisza uitmondt, vonden voorouders het een goede plek om zich te vestigen. Het voormalige dorp Tiszaszederkény werd voor het eerst vermeld in een schriftelijk document in 1268 onder de naam Villa Scederkyn. De oude nederzetting werd geteisterd door zowel het weer als de geschiedenis, en werd tijdens de Turkse bezetting volledig ontvolkt.
Het was Zsuzsanna Lorántffy die het dorp in 1651 opnieuw vestigde met 32 ​​Hajdú-families. Dit is de reden waarom de arm met een zwaard, verwijzend naar de moed van de hadjduk, en het symbool van de oprichtster in het wapen van de stad voorkomen; het druivenblad. De nagedachtenis aan Zsuzsanna Lorántffy wordt beschermd door een standbeeld op ware grootte, gemaakt door Lajos Józsa, in het centrum van de wijk Tiszaszederkény.

De huidige stad werd gebouwd door het socialistische industrialisatieprogramma na de Tweede Wereldoorlog. De ontwikkeling ervan kan worden onderverdeeld in vier verschillende fasen. 1952-1970: het tijdperk van industrie en stadsstichting, 1970-1978: de periode van complexe investeringen; 1978-1995: periode van verdere ontwikkeling; Vanaf 1995: opnieuw een periode van dynamische ontwikkeling.

Industriële ontwikkeling

Het vestigen van de industrie begon in 1953 met de bouw van een thermische elektriciteitscentrale van 200 MW. De eerste operationele eenheid van de Tisza Chemical Combine, de gasfabriek, werd in 1959 in gebruik genomen, de verffabriek in 1961 en de kunstmestfabriek in 1964.

Het olefine-programma (ethyleen and propyleen) gaf een nieuwe impuls aan de ontwikkeling van de industrie. De petrochemische activiteit begon in 1970 met de inbedrijfstelling van de eerste polyethyleenfabriek. In 1971 begon de bouw van een nieuwe fase van de Tisza Thermal Power Plant en in 1979 werd het laatste blok van de 880 MW elektriciteitscentrale opgeleverd. De bouw van de Tisza Petroleum Company begon in 1973 en de verwerking van ruwe olie begon in 1978.
Naast de drie fabriekscomplexen creëerde de gemeente Tiszaújváros in 1997 het 140 hectare grote Tiszaújváros Industrial Park met een groene veldinvestering. Op het industrieterrein met volledige infrastructuur zijn gunstige omstandigheden gecreëerd voor industriële en commerciële bedrijven. Bij de op het industriepark gevestigde bedrijven werken ruim 10.000 mensen.

Stedelijke ontwikkeling

Er was arbeid nodig om industriële faciliteiten te bouwen en te exploiteren, en de arbeiders hadden huisvesting nodig. De eerste bewoners van de stad namen in 1957 hun intrek in de appartementen die op de voormalige landbouwgrond waren gebouwd. In 1964 kwamen er 1.500 appartementen beschikbaar voor de bewoners. De nederzetting kreeg in 1966 de status van stad en de bouw van de eerste woonwijk met plaats voor 10.000 inwoners werd in 1970 voltooid, gevolgd door een andere in de jaren zeventig. In 1971 werd de stad vernoemd naar Lenin en werd omgedoopt van Tiszaszederkény naar Lenisváros.

Naast woongebouwen ontwikkelde ook de infrastructuur zich snel. Er werden kinderdagverblijven, kleuterscholen, basis- en middelbare scholen gebouwd, evenals een cultureel centrum en een bibliotheek.

In de jaren tachtig vertraagde het ontwikkelingstempo, maar het handelsnetwerk breidde zich uit en de bouw van gezinswoningen begon. Dit laatste kwam in de jaren negentig in een stroomversnelling en er ontstond een nieuwe wijk genaamd Kertváros.

In 1991 koos de nederzetting een nieuwe naam en besloot Tiszaújváros (nieuwe stad aan de Tisza) het imago te veranderen. Naast de inrichting van het industriepark en de bouw van gezinswoningen werden ook de openbare ruimtes en parken getransformeerd en verfraaid.

Vanaf het begin van de 20e eeuw is de gemeente begonnen met een lange termijn renovatieprogramma voor de openbare ruimte en ondersteunt zij ook de renovatie van gebouwen.

Het andere deel van de investeringen was bestemd voor toerisme, medisch toerisme en sport. Er werd een stadssportcentrum opgericht en een stadsstrand en spa gebouwd, dat zijn gasten ontvangt met de modernste fysieke en balneo-therapiebehandelingen.

Infrastructuur, handel

Er is geen ziekenhuis in Tiszaújváros, maar de specialistische zorg is uitgebreid. De gerenoveerde gespecialiseerde kliniek is in het voorjaar van 2011 in gebruik genomen en is uitgerust met de modernste diagnostische en medische apparatuur. In de stad wordt een breed netwerk van onderwijsinstellingen opgebouwd, dat op geïntegreerde wijze door de gemeente wordt geëxploiteerd. De taak van het Human Service Center is naast de sociale zorg ook de ouderenzorg.

Het Cultureel Centrum Derkovits opereert ook op een geïntegreerde manier; een van de institutionele eenheden is de stadsbibliotheek van Béla Hamvas, die ook de collectie lokale geschiedenis omvat. Een andere institutionele eenheid van het cultureel centrum is het Cultureel Centrum Tiszaszederkényi, als onderdeel waarvan het landschapshuis Villa Scederkyn in augustus 2010 werd ingehuldigd.

Tiszaújváros is het industriële, economische en commerciële centrum van de regio. De afgelopen tien jaar hebben verschillende multinationale winkelketens toekomst in de stad gezien en zijn warenhuizen als paddenstoelen uit de grond geschoten.